Hoe is de bomencamping ontstaan?
“Amsterdam staat de komende tijd voor een grote uitdaging. Veel kademuren moeten hersteld of vervangen worden maar op alle kades staan bomen: jonge bomen, grote, oude bomen en alles wat daar tussen in zit. Voor beschermwaardige bomen zoeken we maatwerkoplossingen binnen het project. Voor bomen die we niet meteen kunnen verplanten, hebben we gekeken naar een plek waar we ze tijdelijk kunnen plaatsen. Collega’s wilden in de Minervahaven een pop-up park op een braakliggend grasveld realiseren om de buurt te vergroenen totdat er gebouwd gaat worden. Dat werd onze eerste bomencamping. Het idee ging als een lopend vuurtje rond. Collega’s van andere projecten in de stad waren geïnteresseerd om ook zoiets op te zetten en benaderden ons of we bomen voor ze hadden. Inmiddels is er een tweede bomencamping in het Rhônepark, en zijn we op zoek naar meer plekken in de stad.”

Waarom kies je niet voor kappen en nieuw planten?
“Het kappen van volwassen bomen willen we zo veel mogelijk voorkomen. Bomen met grote boomkronen dragen bij aan de leefomgeving van de stad. Ze zorgen voor verkoeling in warme zomers en hebben een positief effect op ons geestelijk welzijn. Niet alleen mensen maar ook vogels, insecten – het hele ecosysteem – hebben baat bij een grote, volwassen boom. Als je grote en middelgrote bomen gaat kappen en weer bij nul begint, moet je ongeveer dertig jaar wachten tot je er weer profijt van hebt. En nieuwe bomen in grote plantmaten zijn niet makkelijk te verkrijgen bij de boomkwekers. Daarom worden in veel gemeenten weer stadsbossen aangelegd en oude stadskwekerijen nieuw leven ingeblazen. Wat je kán behouden, moet je behouden.”

Kunnen alle bomen behouden worden?
“We onderzoeken de bomen uitgebreid voordat we ze weghalen. Sommige kunnen we helaas niet behouden omdat ze niet gezond genoeg zijn om te verplanten. Van deze bomen moeten we dan afscheid nemen. Als bomen te groot zijn, krijgen we ze niet makkelijk verplaatst; we hebben te maken met bovenleidingen van trams, bruggen en andere obstakels waar je met de boom onderdoor of overheen moet. Voor bomen die we wel kunnen behouden, zoeken we naar maatwerk. We onderzoeken een alternatieve bouwmethode zodat de boom nog jaren kan staan.”

“Daarnaast kijken we of de boom verplant kan worden binnen het project, zoals op de Prinsengracht. Binnen dit project is eerst een gedeelte van de kademuur hersteld en een groeiplaats ingericht, daarna is de boom verplant naar zijn nieuwe plek.”

Hoe worden de bomen verplant en behouden?
“Verplanten is kostbaar en maatwerk. Jonge boompjes zijn vrij makkelijk: schep in de grond, inpakken en verplanten. Bij grotere bomen bereiden we de verplanting voor: we halen wortels door en brengen voedzame grond aan. Dikke wortels blijven zitten voor voldoende boomstabiliteit. Zo laten we hem minimaal één groeiseizoen staan zodat hij kan aansterken op de huidige plek. Voorafgaand aan de verplanting zagen we de stabiliteitswortels door en verplanten we de boom. Dat kan op diverse manieren: bijvoorbeeld met een hijskraan, op een boot of met een vrachtwagen. Dat is aan de aannemer.”

“Op de bomencamping staan de bomen in zogenaamde Airpots: een rand van kunststof om de kluit, voorzien van gaatjes en aangevuld met goede grond. Zo wordt de beworteling van de kluit sterk en compact. Ze blijven minimaal een jaar staan om de kluit te laten aansterken. Terug planten doen we in het plantseizoen, ongeveer van oktober tot en met april. Bij voorkeur willen we dan in de zomer ervoor de nieuwe groeiplaats al aangelegd hebben. De bomen gaan er op hun nieuwe plek op vooruit. De meeste bomen zijn namelijk al zo’n dertig jaar oud en hebben toen geen goede grond meegekregen. Wij leggen een betere groeiplaats aan en dat merk je meteen aan de boom: hij slaat vaak goed aan en krijgt een vollere kroon met gezonde bladeren.”

Is boombehoud duurder dan nieuw planten?
“Nieuwe bomen aanplanten lijkt in eerste instantie goedkoper dan het behouden van grote oude bomen. Ons doel in Amsterdam is om van begin af aan in het ontwerp rekening te houden met de aanwezigheid van bestaande bomen. Op deze manier kun je ze optimaal inpassen en is de investering niet hoog. Natuurlijk lukt dit niet altijd, maar boombehoud zou naar mijn idee wel het vertrekpunt moeten zijn. Het bomenbestand is het groenkapitaal van de stad. Het draagt bij aan het vergroten van de biodiversiteit, vergroten van het woongenot, een betere gezondheid en geeft rust. Niets is duurzamer dan een boom die kan worden behouden op de plek waar hij staat.”

Tekst: Mariël Verburg, Vogelbescherming Nederland, 30 augustus 2024
Beeld: Gemeente Amsterdam