Historische waarde
De cultuurhistorische waarde is één van de vaak vergeten functies van bomenlanen, aldus de onderzoekers: ze vertellen iets over de geschiedenis van het landschap. Bijvoorbeeld de statige bomen langs oprijlanen van landgoederen. Als er plannen ontstaan om ze te verwijderen maakt dat vaak veel los, zoals de 180 jaar oude ‘troeteleik’ op de middenberm van de A58: restant van de oprijlaan van landgoed Anneville die moet wijken voor de snelweg.

Maar bomenlanen leveren ook een bijdrage aan een natuurinclusieve inrichting van onze ruimte. Ze geven bijvoorbeeld beschutting tegen de zon, vangen fijnstof en stikstof af en houden water vast in de grond. Zo dragen ze niet alleen bij aan een comfortabele leefomgeving, maar dempen ook de effecten van klimaatverandering. Belangrijke waarden die verloren gaan wanneer bomen worden gekapt.

Groene infrastructuur
Voor biodiversiteit is het behoud van bomenlanen cruciaal. Rijen bomen in groene bermen bieden voedsel en huisvesting aan vogels en andere dieren. Elke bomenlaan is een biotoop op zichzelf: een lineair bos dat plaats biedt aan egels, insecten, amfibieën en vogels. En samen vormen ze een groene infrastructuur waarlangs dieren zich kunnen verplaatsen. Zo verbinden ze natuurgebieden met elkaar en vormen ze groene corridors in het stedelijk gebied.

Dat pleit er niet alleen voor om zuinig te zijn op onze bestaande bomenlanen, maar ook om bomenlanen al vanaf de tekentafel mee te nemen bij de ontwikkeling van nieuwe wegen. Daarbij dienen ontwerpers niet alleen boven de grond te kijken: ook onder de grond is onze bodem inmiddels een snelweg op zich geworden, vol leidingen, rioolbuizen en kabels. In die netwerken moeten bomen zich ‘staande’ weten te houden. Daarom is het goed om bij de gebiedsontwikkeling al met het bodemleven rekening te houden.

Tips van experts
Bomenlanen kunnen al met al een belangrijke bijdrage leveren aan de natuur- en klimaatuitdagingen van overheden, landschapsontwerpers, ontwikkelaars en stedenbouwers. Het boek 'Bomenlanen', met bijdragen van diverse experts, geeft daarvoor tips en handreikingen. Bijvoorbeeld over het ontwerpen van een bomenlaan; welke boomsoorten kies je? En hoe richt je de berm in zodat deze veilig én ecologisch waardevol is? De auteurs geven ook handvatten om bestaande lanen te verbeteren. Hoe zorg je voor verjonging van oude bomenlanen, en welke maatregelen zijn er mogelijk om ze verkeersveilig te houden?

Door vanuit verschillende perspectieven naar bomenlanen te kijken, toont het boek dat er vaak veel meer mogelijk is dan kappen. Wanneer we zorgvuldig met onze lanen om gaan, houden we Nederland mobiel, veilig en groen!

Het boek Bomenlanen. Over de onlosmakelijke relatie tussen bomen en wegen is verkrijgbaar op de website van de Bomenstichting.
Meer tips over bouwen in de buurt van bomen zijn te vinden bij de downloads op deze website, bijvoorbeeld in deze factsheet van de Bomenstichting.

Tekst: Mariël Verburg, 26 januari 2023
Beeld: Shutterstock