Ecologisch bermbeheer: voor biodiversiteit en veiligheid

Ecosysteemdiensten
Goed beheerde bermen leveren ook andere ecosysteemdiensten, zoals veiligheid en gezondheid. Vliegenthart: “Ze voeren regenwater af van de weg, zonder dat de berm zelf een modderpoel wordt. Ze houden vocht vast, wat goed is voor klimaatadaptatie en veiligheid: door klimaatverandering wordt de kans op bermbranden groter; die zijn beter te beheersen als de berm minder droog is.
Biodiversiteit in bermen gaat ook ziektes en plaagdieren tegen, zoals de eikenprocessierups. Fijnstof wordt afgevangen, en er is minder zwerfafval want mensen gooien minder snel hun afval weg in een bloemenberm.”

Die ecosysteemdiensten kunnen verloren gaan als de berm niet ecologisch wordt beheerd. Bijvoorbeeld als er te vaak wordt gemaaid, op het verkeerde moment, met te zware machines, of als het maaisel blijft liggen. “Vaak komt dat door onwetendheid. Veel gemeenten denken dat ze ecologisch beheren maar doen dat niet. Bij andere gemeenten spelen kosten een rol, of ze geven wel de opdracht tot ecologisch beheer maar de aannemer weet niet goed hoe dat moet. Dan verdwijnen er soorten en is er geen goed functionerend ecosysteem meer.”

KleurKeur
Om gemeenten en aannemers te helpen hun openbaar groen ecologisch te beheren, hebben De Vlinderstichting en Stichting Groenkeur de KleurKeur-certificering ontwikkeld. “In de Basiscursus leer je hoe de natuur werkt en voor je kan werken. Welke soorten zitten er, en wat hebben die nodig? En wat betekent dat voor het beheer? Bijvoorbeeld maaien in de periode dat de rupsen verpoppen, want dan zitten ze op de grond en niet in de plant. Niet alles maaien maar een stukje laten staan waar soorten kunnen overleven. Het maaisel afvoeren, anders bemest je de berm en krijgt gras de overhand. Maar ook technische aspecten zoals wieldruk, maximum snelheid en hoogte van de maaibalk.”

Zo komen in één dag de basisprincipes van ecologisch beheer aan bod. Voor de certificering moet zowel de opdrachtgever als de uitvoerder de Basiscursus hebben gedaan. Eens in de drie jaar is er een terugkomdag om de kennis op te frissen en te verdiepen. Wie wil weten hoe ecologisch bermbeheer doorwerkt in aanbestedingstrajecten en beheerplannen, kan de gevorderdencursus volgen. En sinds vorig jaar is er ook een KleurKeur Blauw: over het beheer van oevers en watergangen.

Goede investering
Inmiddels zijn al 2.500 mensen opgeleid voor het KleurKeur-certificaat. “In het veld merken we die transitie”, vertelt Vliegenthart. “Er wordt steeds meer aan ecologisch beheer gedaan. Gemeenten zien dat het een goede investering is. Niet alleen in hoe het gebied eruit ziet, maar ook in biodiversiteit, veiligheid, gezondheid, het onderdrukken van ziektes, bestrijden van plaagdieren en klimaatadaptatie. En ook bij het publiek zien we een verschuiving. Men klaagt nu als er gemaaid wordt in plaats van als er níet gemaaid wordt.”

Tekst: Mariël Verburg, Vogelbescherming Nederland, 22 mei 2024
Beeld: De Vlinderstichting