Dodelijke slachtoffers
“Vogels kunnen glas niet zien”, vertelt Waddoup. “Net als mensen trouwens. Wie heeft er niet ooit iemand tegen glas aan zien botsen, of het zelf gedaan? Vogels begrijpen de reflectie niet; ze zien een boom en denken dat ze ernaartoe kunnen vliegen. Of bij twee ramen achter elkaar verwachten ze een vrije vliegroute. Bij vogels is zo’n botsing vaak meteen fataal.“

Het precieze aantal dodelijke slachtoffers is niet bekend. “Het verschilt per onderzoek; van honderd miljoen tot wel een miljard per jaar wereldwijd.” Waddoup zag het zelf gebeuren bij het universiteitsgebouw waar ze Animal Behaviour studeerde. “Daar was een grote glazen corridor waar veel vogels tegenaan botsten. Ik telde meer dan 200 dode vogels in een paar maanden. Ik stelde de universiteit voor om stickers op de ramen te plakken maar dat wilden ze niet. Je moet dan best veel stickers aanbrengen en dat paste niet in het architectonisch ontwerp. Niet iedereen houdt zo veel van vogels dat ze dat compromis willen sluiten.”

Na haar studie ging Waddoup op zoek naar een oplossing die wel zichtbaar is voor vogels maar niet voor mensen. Zodat er geen compromis meer nodig is in het design. “Tijdens mijn studie leerde ik dat vogels UV-licht kunnen zien. Mensen zien dat niet, onze ooglens filtert het eruit. Dat ben ik verder gaan uitzoeken. Ik heb heel veel wetenschappelijk onderzoek gelezen, prototypes gemaakt en getest.” Waddoup kreeg daarbij hulp van ESA, de Europese ruimtevaartorganisatie. “In de ruimte is een hoge UV-straling. ESA heeft daar speciale coatings voor ontwikkeld. Hun kennis daarover hebben ze met ons gedeeld.”

Een grote ruit, met daarin zichtbaar de weerspiegeling van de omliggende beplanting en gebouwen.

Tot 90% minder botsingen
Het resultaat is een folie waarop een strepenpatroon verschijnt onder invloed van UV-straling in daglicht. Door het folie aan te brengen op een raam, wordt dit zichtbaar voor vogels. “Het is uitgebreid getest in samenwerking met universiteiten: op gebouwen, op bushaltes, in een tunnelopstelling... De veldstudies met het raamfolie tonen tot 80% minder raamslachtoffers dan zonder folie, in de tunnel zelfs tot 90% minder. Daarmee scoort het folie vergelijkbare resultaten als zichtbare patronen op ramen. En we blijven het testen en door ontwikkelen, nu ook samen met Vogelbescherming Nederland.”

Dezelfde ruit met het door UV-straling zichtbaar gemaakte strepenpatroon dat vogels kunnen zien.

Het raamfolie is inmiddels beschikbaar voor groothandels en bouwbedrijven. “We werken nog aan een distributienetwerk. Tot die tijd kunnen ze contact met ons opnemen via onze website. De prijs is vergelijkbaar met die van bestaande, zichtbare raamfolies.” Het folie kan door een raamfoliespecialist op bestaande ramen worden aangebracht. Waddoup hoopt dat het later ook direct in de fabriek kan worden geïntegreerd met het glas. “Eerst gaan we proberen om ons product te integreren met zonwerende raamfolie. We zitten nog aan het begin.”

Tekst: Mariël Verburg, Vogelbescherming Nederland, 31 augustus 2023
Beeld: BirdShades