Wie: Marit Janse
Wat: Senior landschapsarchitect bij De Urbanisten, gastdocent aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam en Rotterdam
Focus: Cultuurhistorie en de logica van het landschap
Hoopt op: Spontane natuurontwikkeling in de stad

Wat is jouw expertise?
“Als landschapsarchitect ben ik vormgever van de publieke ruimte en andere buitenruimtes zoals daken, met een brede basis van kennis op het gebied van bodemkunde, plantenkennis en watersystemen.”

Welke rol speelt natuurinclusiviteit in jouw werk?
“Planten en dieren zijn altijd onderdeel van mijn ontwerp. Dat is een intrinsieke motivatie omdat ik ben opgegroeid met de natuur, in het landschap aan de Oosterschelde, met eb en vloed. Dat neem ik mee in mijn ontwerpen. Dat zie je bijvoorbeeld terug in ons ontwerp voor de Keilehaven, dat in 2023 de Award heeft gewonnen; daar hebben getijden vrij spel. Maar het is ook steeds duidelijker en urgenter dat we de robuuste natuur nodig hebben om te overleven: om steden hittebestendig te maken en als sponzen te laten fungeren, om te ontspannen en gezond te leven. Ook vanuit die wetenschappelijke kennis neem ik de natuur als volwaardig onderdeel mee in mijn werk: natuur en mens zijn even belangrijk.”

Doorsnede van Getijdenpark Keilehaven in Rotterdam, het winnende ontwerp van De Urbanisten in 2023.

Wat vind je een inspirerend voorbeeld van een natuurinclusief ontwerp?
“Als je het bekijkt vanuit de architectuur, dan vind ik de École de la Biodiversité in Parijs interessant. Daarin zijn gevels specifiek ontworpen voor bijen en vogels, met openingen voor de dieren, beplanting en watersystemen. Het ontwerpen voor de natuur levert daar een heel nieuwe architectuur op; dat is iets wat je in Nederland nog niet veel ziet. Wat betreft landschapsarchitectuur vind ik Wagon Landscaping heel inspirerend. Zij maken prachtige ontwerpen met gerecyclede materialen zoals puin, waar de natuur zich spontaan kan ontwikkelen. Dat ze nieuwe biotopen maken van afval, vind ik super inspirerend. We hebben geen nieuwe materialen nodig, we moeten toe naar biobased en hergebruik. Ook daarin zijn de Fransen verder dan wij.”

Hoe hoop je dat steden er over 10 jaar uitzien?
“Ik hoop dat we dan de spontane natuurontwikkeling de ruimte geven in de stad. Wat als je planten en bomen in de stad laat gaan, welke plekken kiezen ze dan? Daar doe ik binnen De Urbanisten een onderzoek naar. Berkjes die uit kieren groeien, een vlinderstruik uit een kademuur. En de volgende stap is: hoe maak je die wildernis in de stad aantrekkelijk voor mensen? Mensen hebben kaders nodig, de ‘cues to care’. Als je van een wilde bloemenweide een randje strak maait, dan vinden mensen het niet meer slordig maar aantrekkelijk.”

Wat hoop je te zien bij de aanmeldingen?
“Als jurylid ga ik kijken hoe het ontwerp een middel is om een nieuwe ruimte te scheppen, niet alleen voor mensen maar voor leven in de breedste zin. Daarbij let ik op de systemische aanpak: dat de logica van het landschap, de bodem en het watersysteem wordt gevolgd. Als je dat niet gebruikt als basis van je ontwerp, dan ben je de natuur aan het tegenwerken. En ik hoop de lagen van de tijd in het ontwerp te zien; de cultuurhistorie vind ik heel belangrijk. Bijvoorbeeld de Keilehaven was vroeger een haven en daarvoor natuur; beide vormen nu samen een nieuwe ontwerp. Die historie levert een breder verhaal op, dat helpt mensen om erin te geloven en de lol ervan in te zien.”

Tekst: Mariël Verburg, Vogelbescherming Nederland, 22 mei 2025
Beeld: De Urbanisten