Waarom is natuurinclusief renoveren zo belangrijk?
“De natuur staat onder druk in Nederland. In de stad zie je op sommige plekken dat het nog wel goed gaat. Want eigenlijk werd er tot de jaren zeventig best natuurinclusief gebouwd, al was dat vaak niet zo bedoeld, maar de huizen hadden voldoende openingen voor dieren. Nu moeten alle huizen verduurzaamd worden – met goede redenen – dus gaan we van die gatenkazen strakke dozen maken. De vogels en vleermuizen hebben daar last van. De gaten waar zij nesten bouwen, gaan wij dicht maken.”

“Natuurinclusief renoveren is voor mij dan ook in de eerste plaats compensatie: we verzinnen oplossingen om de dieren die al aanwezig waren toch een plek te geven. Als je dat niet doet, gaat het met veel soorten bergafwaarts. En als je functies combineert, heeft het meer voordelen dan soortenrijkdom: het zorgt voor waterberging en een prettig leefklimaat.”

Hoe hebben jullie dat bij Dakenstroom concreet opgelost?
“Dakenstroom is een groot renovatieproject in een best wel lastig bouwtype: rijtjeshuizen. Het is begonnen als een zonnestroomproject. Maar de initiatiefnemer, corporatie Casade, was gebrand op bescherming van de aanwezige diersoorten. Ze hebben een plan laten opstellen door Arcadis hoe je om kunt gaan met soorten die in je woningen zitten. Arcadis heeft bepaald hoeveel nestplekken er voor welke soorten idealiter in zo’n huis moeten zitten; dat werd een van de uitgangspunten in het ontwerp.”

“Er moest een heel nieuw dak ontworpen worden dat ruimte gaf aan de installaties voor zonnepanelen, isolatie, waterberging en diersoorten; alles moest in het dak worden opgelost. Unitura heeft daarvoor de ecologische voorzieningen ontworpen. We hebben bijvoorbeeld opgedikte dakranden ontwikkeld met een holle ruimte waarin prefab nestkasten geplaatst kunnen worden. Voor de langsgevels maakten we kasten voor de huismus en de gierzwaluw. Voor de kopgevels hebben we vleermuiskasten ontwikkeld die verschillende soorten vleermuizen kunnen huisvesten zoals de dwergvleermuis, de laatvlieger en de grootoor.”

Vleermuiskasten zijn bij Dakenstroom standaard verwerkt in de dakrand.

De jury prees ook de opschaalbaarheid van het project
“Dit dak kun je in principe overal toepassen. Je zou duizend huizen per jaar van zo’n dak kunnen voorzien. Maar: er schuilt ook een gevaar in seriematig werken. Als je overal dezelfde oplossing toepast, bied je geen keuze voor de soorten. De natuur laat zich niet in een malletje drukken, je moet ruimte bieden voor variatie.”

Waarom bouwt niet iedereen natuurinclusief?
“Gelukkig is er steeds meer aandacht voor het thema. De meeste mensen willen echt wel bijdragen. Als het misgaat, komt dat vaak door gebrek aan kennis. Dan wordt de ecoloog er bijvoorbeeld pas bijgehaald als het ontwerp al klaar is, vanwege de vergunning. Dan worden er nog een paar nestkastjes toegevoegd aan het gebouw.”

“Mijn advies is: vraag de ecoloog erbij tijdens het ontwerp en ga gezamenlijk schetsen en een plan maken. Neem als uitgangspunt het aantal voorzieningen dat je in het project wilt hebben, of de functies voor diersoorten. Als je met die gedachte naar het ontwerp kijkt, wordt natuurinclusiviteit geïntegreerd in het ontwerp. Dakenstroom is wat dat betreft een voorbeeldproject. Het is zo rijk aan voorzieningen in een best lastig bouwtype. De corporatie heeft echt z’n nek uitgestoken.”

“Voor mij is natuurinclusief bouwen niet iets bijzonders; het is het minimale dat je zou moeten doen. En ja, het kost iets meer geld, maar dat geldt voor alle kwaliteit die je toevoegt. Je kunt een trapleuning ook wegbezuinigen maar dat doen we niet, dat is een ondergrens die we hanteren. Zo zou het ook moeten zijn met ruimte voor de natuur; dat zou, zeker bij renovaties, de standaard moeten zijn.”

Door: Mariël Verburg, Vogelbescherming Nederland, 28 oktober 2021
Beeld Dakenstroom: Unitura