Vijf jaar natuurinclusief bouwen in Brabant
Minder plek voor vogels en vleermuizen
Vogels als de huismus, gierzwaluw en huiszwaluw horen bij de stad. Voor hun huisvesting zijn ze afhankelijk van onze huizen, kerken en schuren. Ze nestelen in gaten en kieren in muren of onder dakpannen. Of maken een nest onder de dakrand. Ook vleermuizen verblijven graag in gebouwen; ze zijn te vinden in een spouwmuur, achter betimmeringen of op een lege vliering. Maar de afgelopen decennia zijn we steeds strakker gaan bouwen; openingen werden gedicht, spouwmuren geïsoleerd. Goed voor het milieu, slecht voor onze medebewoners. Hun aantallen nemen verontrustend snel af.
Verblijfplaatsen op de tekentafel
Daarom begon Vogelbescherming Nederland samen met de Zoogdiervereniging een project om de inbouw van neststenen en vleermuisverblijven te stimuleren. ‘’Er werd gestart in Tilburg, maar al snel toonden ook andere Brabantse steden interesse: Breda, Eindhoven, 's Hertogenbosch en Helmond. En later sloten nóg meer gemeenten zich aan’’, vertelt Stefan Vreugdenhil, hoofd van team ‘Stad’ bij Vogelbescherming.
Onder de naam ‘Heel Brabant bouwt natuurinclusief’ werkten we samen met gemeenten, corporaties, ontwerpers en projectontwikkelaars. Samen zorgden we ervoor dat bij bouw- en renovatieprojecten ook rekening werd gehouden met vogels en vleermuizen. Al vanaf de tekentafel werden nest- en verblijfplaatsen meegenomen in het ontwerp. Vanuit de Wet natuurbescherming is dit al jaren verplicht als mitigerende maatregel voor vogels en vleermuizen die al aanwezig zijn, maar in dit project hebben we juist nieuwe kansen gecreëerd om lokale populaties te versterken. Zo zijn er uiteindelijk 1.800 nest- en verblijfplaatsen gerealiseerd. En met succes: de vogels weten de neststenen al goed te vinden. Dat weten we met dank aan vrijwilligers die het project monitoren. Vleermuizen hebben iets meer tijd nodig, maar ook zij hebben belangstelling voor de nieuwe woonruimte.
Verder dan alleen Brabant
Het bleef niet bij verblijfplaatsen. ‘’We organiseerden bijeenkomsten om professionals met elkaar in contact te brengen, ervaring te delen en inspirerende voorbeelden te laten zien. Ook ontwikkelden we hulpmiddelen, zoals deze website: bouwnatuurinclusief.nl, om kennis te verzamelen en beschikbaar te stellen. Zo kreeg het project een grotere reikwijdte dan alleen Brabant. In Brabant hebben we laten zien dat het werkt én dat het niet veel hoeft te kosten. Nu zie je dat er landelijk, en zelfs over de grens belangstelling voor komt.”
Het Brabantse project is afgerond, maar Vogelbescherming gaat door om natuurinclusief bouwen te stimuleren. ‘’Daarbij richten we ons steeds meer op de omgeving van de gebouwen. Want het plaatsen van nest- en verblijfplaatsen is een belangrijke eerste stap, maar vogels of vleermuizen zullen zich er niet vestigen als er geen voedsel en schuilplekken aanwezig zijn. Dus moeten we de openbare ruimte zo inrichten dat ze een geschikte leefomgeving vormt. Bijvoorbeeld door bestaande groenstructuren te integreren in nieuwbouwwijken, waterpartijen aan te leggen en groene tuinen te stimuleren. Zo creëren we wijken waar zowel mensen als vogels en vleermuizen prettig kunnen wonen,’’ aldus Vreugdenhil.
Bent u benieuwd naar de resultaten van de twee projecten? Download hierboven de beknopte eindrapportage.
Door: Hanne Tersmette, 17 mei 2023
Beeld: Pixabay
