×
home architectenbureau woningcorporatie gemeente projectontwikkelaar actueel downloads award natuur-inbouw

Zo behouden we vogelrijkdom in steeds dichtere stad

image
Wie de eksters, kauwtjes en halsbandparkieten ziet, zou kunnen denken dat het best goed gaat met de vogels in de stad. Maar helaas, veel soorten gaan door toenemende verstening juist zorgwekkend achteruit, vertelt Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland. Door anders om te gaan met groen en water, kunnen we de balans in de stad weer herstellen.

De specialisten verdwijnen
Doordat steden steeds dichter worden bebouwd, wordt de vogelpopulatie er steeds homogener, vertelt Roeke, senior adviseur op het gebied van stadsvogels. Het groen verdwijnt uit de stad en daarmee verliezen veel soorten de plekken waar ze broeden, foerageren of schuilen. “Met vogels als de kauw, ekster, halsbandparkiet of meeuw gaat het goed. Dat zijn generalisten: ze gebruiken een breed scala aan nestgelegenheden en hebben een flexibele voedselkeuze; een kauw eet ook wel brood en een meeuw leeft ook op patat. Maar andere soorten zoals de huismus, staartmees of braamsluiper zijn kieskeuriger in de keuze van hun nestplaats en hun eten; dat zijn specialisten. De vogels die uitsluitend broeden op de grond, of in boomholtes of in struiken, of die alleen insecten eten, die krijgen het steeds moeilijker.“

De vogels die onder druk staan, zijn ook vaak minder goede vliegers. Daardoor kunnen ze opgesloten raken in de stad als groene verbindingszones verdwijnen. Roeke: “Verbinding met andere delen van de stad en met het buitengebied is voor stadsvogels essentieel. Het gebeurt regelmatig dat populaties geïsoleerd raken. Huismussen bijvoorbeeld zijn belabberde vliegers, ze hebben veilige tussenstops nodig om verder te kunnen trekken. Vroeger vonden ze die in de heggen rondom tuinen, maar die zijn vaak vervangen door schuttingen. Daardoor wordt de tocht gevaarlijk en vallen ze vaak ten prooi aan een kat of sperwer.”

Herinrichting van straten
Ook door de herinrichting van straten en wijken verdwijnt op grote schaal de habitat van stadsvogels. “Als gemeenten een wijk of straat opnieuw inrichten, kappen ze vaak de oude bomen en struiken. Daarvoor in de plaats komt wel nieuwe aanplant maar die is jong en onontwikkeld. De plekken waar vogels sliepen, broedden, foerageerden en bij elkaar kwamen, die zijn er niet meer. Hun volledige biotoop is verdwenen.” Roeke pleit er dan ook voor om bij herinrichting zo veel mogelijk de bestaande groenstructuur te behouden. “En als je die toch aanpast, doe het dan gefaseerd. Dat is planmatig en kostentechnisch best een uitdaging. Betrek daarom bomenkenners bij het project, zij kunnen je helpen om het plan zo in te richten dat de klap voor de biodiversiteit minder groot wordt.”

Roeke noemt meer manieren om het groen weer terug te brengen in het straatbeeld: door parken en andere recreatieve plekken anders in te richten, met meer struiken. En door bewoners te stimuleren hun tuinen te vergroenen. “Maar gebruik ook de hoogte van de stad: Leg daktuinen aan. Laat gevels begroeien met klimop of andere inheemse klimmers. Zo creëer je groene routes door wijken heen, als vervanging van de hagen en heggen van vroeger.”

Vogelbescherming Vogelfotogalerij Blauwe reiger Pieter Hendriks Fotogalerij

Water geeft leven
Ook water in de stad geeft een enorme impuls aan de biodiversiteit. “We hebben last van droogte; ons grondwaterpeil wordt te laag. De stad kan een bijdrage leveren aan het vasthouden van water. Berlijn geeft het voorbeeld met kunstmatige riviertjes en ondergrondse reservoirs. Daar wordt regenwater opgevangen, om er in droge tijden het groen mee te bevochtigen. En in Rotterdam worden oude, steile waterkades vervangen door aflopende oevers met beplanting en zoetwaterriffen. Als je ziet hoe veel leven daar ontstaat, niet alleen onder water maar ook erboven, met libellen, waterhoen, kleine karekiet, bosriekzanger en soms zelfs waterral.”

Door groen en water terug te brengen in de stad, herstel je niet alleen de biodiversiteit. Ze helpen ook bij de klimaatadaptatie. “Hoosbuien kunnen beter worden opgevangen. En een natuur- en waterrijke stad geeft minder hittestress; dat kan wel vier tot vijf graden schelen in de zomer. Een gezonde verdichting van de stad draagt dus bij aan het welzijn van vogels én van mensen. Ook wij varen wel bij een groene biotoop.”

Tekst: Mariël Verburg en Vogelbescherming.nl, 2 augustus 2023
Beeld: Fred van Diem

image

Hoe houd je verdichtende steden gezond?

Steden verdichten. Steeds meer mensen wonen en werken op dezelfde hoeveelheid vierkante meters. Hoe houd je dan de stad leefbaar en gezond? Het zijn vragen waarover het Architectuurcentrum Eindhoven graag de discussie aangaat, vertelt coördinator René Erven.

image

Wijkophoging? Acht tips om groen te behouden

Wanneer woonwijken worden opgehoogd, sneuvelt er vaak veel beplanting. Een aanslag op flora en fauna. Kan dat ook anders? Bomenexpert Edwin Koot geeft acht praktische tips om het groen te sparen.

image

Bomenlanen: voor biodiversiteit én mobiliteit

De TU Delft en de Bomenstichting werpen een nieuw licht op het belang van bomenlanen voor onder meer klimaat en biodiversiteit. Ofwel: hoe bomenlanen bijdragen aan een natuurinclusieve inrichting van ons land.

image

Zet in op behoud bestaand groen

Bij veel bouw- en verbouwprojecten de bestaande groenelementen, zoals oude bomen en struiken, opgeofferd om de locatie bouwrijp te maken. Dat kan ook heel anders.

Alle van nature in het wild levende vogels en vleermuizen zijn strikt beschermd. Voor aanvang van bouw- en renovatiewerkzaamheden is het van belang rekening te houden met de wettelijke vereisten die voortvloeien uit de Wet natuurbescherming.

Meld je aan voor de nieuwsbrief