Onze dorpen en steden veranderen. Vanwege grote woningopgaven wordt er bijgebouwd, verdicht en betegeld. De natuur moet vrij letterlijk ingepland worden.

Hoe zorgen we ervoor dat gebouwgebonden fauna een blijvende plek krijgt in onze bebouwde omgeving? Dat is de kernvraag van het door Interreg Vlaanderen-Nederland gefinancierde project Natuur-inbouw. 21 Partners uit België en Nederland werken samen, waarbij natuursector, bouwsector en overheid goed vertegenwoordig zijn. Door de samenwerking te zoeken over de grens, hopen we van elkaar te leren en samen versneld tot een nieuwe aanpak te komen om natuurinclusief werken tot de standaard te maken.

Beeld: Shutterstock

Beide landen staan voor verschillende uitdagingen. In Nederland wordt steeds meer natuurinclusief gebouwd, -gerenoveerd en -geïsoleerd. Het verplicht aanbrengen van verblijfplaatsen is opgenomen in het nieuwe Bouwbesluit. Daarnaast werkt een toenemend aantal gemeenten met een Soortmanagementplan (SMP), om populaties beter in beeld te krijgen en effecten van ingrepen zoals isolatiewerkzaamheden beter te beheersen. Mooie beleidsontwikkelingen, maar hoe zorg je dat maatregelen echt het gewenste effect hebben?

In Vlaanderen staat natuurinclusief bouwen nog in de kinderschoenen. Wetgeving bestaat, maar er wordt zelden op gehandhaafd. Wel willen steeds meer professionals natuurinclusief bouwen en -werken. In samenwerking met deze enthousiastelingen zetten we binnen het project Natuur-inbouw goede voorbeelden neer en verspreiden kennis.

Beeld: Vivara Pro

Schop in de grond, verblijfplaatsen in de muur

De spil van het project zijn de natuurinclusieve maatregelen voor gebouwgebonden fauna. Er zijn inmiddels ruim 45 demolocaties in Nederland en Vlaanderen, van nieuwbouw tot renovatie en herinrichting.

Zo is in de gemeente Goes de bouw gestart van een modulaire brandweerkazerne. Bij ontwerp en bouw wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met duurzaamheid en biodiversiteit. En in Oost-Vlaanderen zijn op vijf verschillende locaties plannen, waaronder bij Fabriek Energiek Zelzate (zie foto) en natuureducatiecentrum Bastion VIII, waar verblijfplaatsen worden voorzien voor vogel- en vleermuissoorten, en een inheems kruidendak wordt aangelegd.
Ook in de Provincie Vlaams-Limburg, Provincie Vlaams-Brabant, Provincie West-Vlaanderen, stad Gent, gemeente Breda, gemeente Middelburg, gemeente Weert en gemeente Terneuzen staan demoprojecten gepland. Afstemming met, samenwerking tussen en informatieverstrekking richting deze partners wordt georganiseerd door projectpartner Blenders VZW.

Kennis verzamelen, testen en verbeteren

Rondom natuurinclusief bouwen en natuur-inbouwmaatregelen komt steeds meer kennis en ervaring in omloop. Van veel soorten -met name vogelsoorten- is al het één en ander bekend over wat werkt: welke neststenen zijn favoriet, waar moeten deze hangen en welke windrichting is gunstig. Voor vleermuissoorten liggen deze voorkeuren wat ingewikkelder: winterverblijven hebben andere omstandigheden nodig dan kraam- of paarverblijven, en deze variëren ook nog eens per vleermuissoort.

Natuurpunt Studie is verantwoordelijk voor het verzamelen van deze bestaande kennis. Zij voeren inventarisaties uit op locaties om de soortdiversiteit in kaart te brengen. Daarnaast worden maatregelen op demosites gemonitord. Zo kan er veel achterhaald worden over de effectiviteit van bestaande natuur-inbouwmaatregelen.
Maar niet voor alle natuurproblematiek is al een goede oplossing gevonden. Zo is het niet mogelijk een winter- of kraamverblijf van vleermuizen in de spouw te vervangen door een standaard vleermuiskastje. Om te pogen deze lacunes op te vullen werkt Technische Universiteit Eindhoven mee aan het project. Zij willen in de komende jaren verschillende nieuwe inbouwmaatregelen ontwerpen, testen en monitoren met hulp van Natuurpunt Studie.

Opleiding en participatie

Natuurinclusief bouwen moet het nieuwe normaal worden, zowel voor fauna als voor flora. Om de drempel hiertoe te verlagen organiseert Inverde allerhande opleidingen in kader van het project, bedoeld voor projectontwikkelaars, bouwers, architecten en beleidsmedewerkers.
Zo is er de try-out van de zesdaagse opleiding ‘Adviseur fauna-inclusief (ver)bouwen. Daarnaast zullen in de loop van het project onder andere een opleiding voor architecten en aannemers en een ééndaagse basisopleiding fauna-inclusief verbouwen worden georganiseerd. Bij interesse of vragen over de opleiding kan contact opgenomen worden.

Een nieuw normaal maak je niet alleen. Provincie Vlaams-Brabant onderzoekt daarom methoden om te stimuleren tot natuurinclusief bouwen en inventariseerd goede voorbeelden. Ook waar het het betrekken van particulieren en andere geïnteresseerden aan stadsnatuur betreft.

Door lid te worden van onze LinkedIn-groep krijg je alles mee wat er in het project afspeelt. Daarnaast hebben we een projectwebsite, welke de nieuwste informatie en evenementen bevat. Zo organiseren we maandelijks thema-overleggen: voor iedereen toegankelijke digitale bijeenkomsten over een variatie aan thema’s waarbij experts het woord doen en vragen kunnen beantwoorden.

Heb je interesse om in gesprek te gaan over hoe je bij kan dragen aan de doelen van Natuur-inbouw?

Neem contact op

Beeld: Pixabay