stappenplan Gemeente

Om ervoor te zorgen dat natuurinclusief bouwen en renoveren in jouw gemeente van de grond komt is 'draagvlak' het toverwoord. Zorg ervoor dat iedereen die meewerkt aan ruimtelijke ontwikkelingen de visie van de gemeente over de leefomgeving steunt, en dat duidelijk is wat de motivatie is om natuurinclusief te bouwen. Zo maak je de kans op succesvolle projecten vele malen groter. Bekijk bovendien welke andere beleidsdoelen de gemeente wil behalen, zoals klimaatadapatatie, en hoe natuurinclusief bouwen een bijdrage kan leveren aan de realisatie daarvan. Vergeet ook niet je bewoners voor te lichten en te enthousiasmeren.

Natuurinclusief bouwen is een win-win situatie, want het biedt mogelijkheden om de effecten van klimaatverandering te beperken en de biodiversiteitscrisis tegen te gaan. Bovendien waarderen bewoners een groene leefomgeving hoger. Daarom plannen gemeenten van nu met aandacht voor natuur en omgeving.

Hoe zorg je voor draagvlak?

• Formuleer een gezamenlijke ambitie. Definieer de reden(en) voor de ambitie.
  Voorbeeld: Een bijdrage leveren aan een gezonde stad die klaar is voor de toekomst.

• Benadruk de meerwaarde van natuurinclusief bouwen. Zo wordt het niet alleen een extra opgave, maar draagt het ook bij aan andere doelen binnen een project, zoals het beperken van wateroverlast door openbaar groen.

• Zorg dat de randvoorwaarden duidelijk zijn, zoals budget, manuren, bestaande techniek, strategisch beleid ten aanzien van inkoop, communicatie en ruimtelijke ordening. Leg dit vast in een document met kaders en doelstellingen.

• Stel een compleet team samen met daarin: contractmanager, controller, strategisch inkoper, aanbestedingsjurist, eindgebruiker, een bouwkundig ingenieur, landschapsarchitect en ecoloog.

Lees meer over de voordelen van natuurinclusief bouwen >

Het scheppen van mogelijkheden voor vogel-, dier- en plantensoorten, daar gaat het om bij natuurinclusief bouwen. Om daadwerkelijk resultaat te behalen is het daarom belangrijk dat je de juiste ingreep doet op de juiste plek. Verzamel vooraf informatie over de locatie en bijbehorende mogelijkheden; een project middenin een stad heeft andere randvoorwaarden en kansen dan een project in een groene buitenwijk. Een ecoloog als lid van je vaste team kan je vertellen hoe en waar je het beste kunt inbouwen, zodat je gericht aan de slag kunt gaan en daadwerkelijk iets kunt betekenen voor de biodiversiteit.

Vergeet daarnaast ook niet dat je als gemeente een belangrijke rol hebt in de informatievoorziening naar buiten toe, richting bijvoorbeeld particulieren.

Hoe verzamel je informatie en bepaal je randvoorwaarden?

• Stel een soortmanagementplan op en zorg voor monitoring van soorten in je gemeente.

• Stel goed groenbeleid op. Wijs een ecologische hoofdstructuur aan en benoem knelpunten daarin. Los die op in lopende ontwikkelingen.

• Maak natuurinclusief bouwen de standaard.

• Werk samen met ervaren professionals en lokale deskundigen, zoals vogelwerkgroepen, stadsvogeladviseurs en andere vrijwilligers ‘in het groen’. Ze helpen graag en hebben veel kennis in huis.
• Integrale duurzaamheid van een project is onder andere te beoordelen met behulp van de BREAAM-certificeringsmethode.

Lees meer over de motivatie van de Gemeente Breda >

Wanneer je als gemeente zelf een opdracht geeft of tender uitschrijft, zorg er dan voor dat de doelstellingen en opdracht zo concreet mogelijk zijn. Een natuurinclusief bouwen doelstelling kan te maken hebben met het verhogen van de biodiversiteit, het versterken van de leefomgeving, maar ook klimaatadaptatie. Een duidelijke opdrachtomschrijving is dus heel belangrijk.

Hoe formuleer je de opdracht of aanbesteding?

• Formuleer een natuurdoelstelling die aansluit op de directe omgeving. Maak hierbij gebruik van de informatie uit stap 2.
  Voorbeeld: Een natuurdoelstelling kan zijn het zorgen voor een minimaal aantal nest- en verblijfplaatsen voor vogels en vleermuizen. Maar ook het opnemen van een percentage groene ruimte of het toepassen van inheemse hagen.

• Formuleer een zo concreet mogelijke opdracht. ‘Vergroenen van een terrein’ is geen duidelijke opdracht omschrijving. ‘Het aanbrengen van groenstructuur die aansluit op de omgeving en soorten uit de omgeving meer leefgebied geeft’ is al veel duidelijker. Nog duidelijker wordt het als meer details omschreven worden. ‘Groenstructuren die moeten worden opgenomen zijn een gevarieerde houtwal met minstens 5 verschillende soorten inheemse heesters en 3 inheemse soorten bomen. In de gevels moeten minstens drie zomerverblijfplaatsen voor vleermuizen worden ingebouwd. Het groene dak moet een kruidenvegetatie bevatten en niet alleen sedum.’

• Vraag om een beheer-en onderhoudsplan voor de lange termijn. Hoe wordt ervoor gezorgd dat natuurinclusieve maatregelen ook functioneel blijven en wie is hiervoor verantwoordelijk?

• Natuurinclusief bouwen is een specialisme. Vraag daarom om vakbekwame mensen en ecologische begeleiding, zodat maatregelen ook in de praktijk daadwerkelijk functioneel zijn.

Lees meer over natuurinclusief aanbesteden >

Zorg er op projectniveau voor dat de betrokken ontwikkelaars en aannemers goed op de hoogte zijn van je wensen en de juiste instructies krijgen om het werk uit te voeren. Zo is het belangrijk voor hen om te weten dat je bijvoorbeeld beperkt grondverzet wil realiseren, planten en heesters wil sparen en bij aanplant gebruik zult maken van inheemse soorten, in plaats van (goedkope) cultivars.

Op gemeentelijk niveau is het belangrijk om voor groenonderhouders met ecologische kennis te kiezen, wat wordt aangetoond door het Kleurkeur kenmerk.

Hoe verzamel ik de juiste uitvoerende partijen?

• Ga voor een samenwerking op zoek naar partijen die ervaring hebben met natuurinclusief werken. Vraag naar hun eerdere projecten op dit gebied.

• Organiseer een kick-off bijeenkomst waarbij alle betrokkenen op locatie worden geïnformeerd over de uitvoering en het natuurinclusief werken. Zo is iedereen in een keer voorzien van de juiste informatie. Zorg dat de gegeven informatie ook nagezonden wordt per email of wordt meegegeven in een informatiemap.

Lees meer over de ervaringen van Gemeente Tilburg >

Maak een beheer- en onderhoudsplan. Voor openbaar groen geldt dat goed beheer uiteindelijk het belangrijkst is voor biodiversiteit. Maar ook voor groene daken, bijenhotels en sommige faunavoorzieningen geldt dat ze onderhouden moeten worden om effectief te blijven. Met een goed beheerplan is het voor alle partijen duidelijk op welke manier er wordt gebouwd en ook op welke manier de faunavoorzieningen na de oplevering ook daadwerkelijk beheerd gaan worden.

Hoe beheer je natuurinclusief?

• Kies voor een aannemer met het Kleurkeur kenmerk.

• Bespreek vooraf met corporaties en bewoners wat zij kunnen en willen doen.

• Begin op tijd met het maken van plannen en afspraken.

Lees meer over duurzaam beheer >

Echt succesvol is een natuurinclusieve wijk of gebouw pas als ook de bewoners het omarmen. Door hen uit te leggen wat het doel van het natuurinclusief bouwen is en door handvatten te bieden om een bijdrage te leveren aan hun eigen groene woonomgeving, maak je ze mede betrokken.

Hoe betrek je bewoners?

• Stimuleer bewoners door subsidies beschikbaar te stellen voor groene daken en geveltuintjes.

• Neem de omgeving mee in je project, zodat het niet bij een maatregel blijft, maar een beleving kan worden.

• Faciliteer monitoringsinitiatieven. Ook bewoners kunnen makkelijk faunavoorzieningen monitoren, mits ze hiervoor de juiste informatie hebben. Maak hier duidelijke afspraken over.

Lees meer over hoe particulieren kunnen bijdragen >